Kolorektal Cerrahi

Kolorektal Cerrahi Nedir?

Kolorektal cerrahi, kalın bağırsağın, kalın bağırsağın son kısmı olan rektumun ve anüsün cerrahi hastalıklarının teşhisi ve tedavi yöntemlerini içeren tıbbi işlemlerdir. Bu alanda spesifik olarak çalışan cerrahlar, sindirim sisteminin büyük kısmını oluşturan bu organlarda gelişen iyi (selim, benign) ve kötü huylu (habis, malign) hastalıkların cerrahi müdahalelerini ve medikal tedavisini planlar. Kalın bağırsağın iyi ve kötü huylu tümörlerinin yanı sıra, görülme sıklığı daha fazla olan makat çatlağı(fissür) fistül, hemoroid gibi hastalıkların yanı sıra nadir görülen iltihabi bağırsak hastalıkları ve divertikül (kalın bağırsağın baloncuk yapması) gibi hastalıklar da kolorektal cerrahlar tarafından tedavi edilir.

Kolorektal Cerrahi Neden Uygulanır?

Hastanın ve hastalığın durumuna ve evresine göre kolorektal cerrahi müdahaleler gerekebilmektedir;

• Kolon ve Rektum Tümörleri: Kolon ve rektumun iyi ve kötü tümörlerinde uygun evreleme incelemeleri sonucunda cerrahi tedavi gerekmektedir. Yalnızca kanserli dokunun değil, hastalığın yayılması beklenen lenf sahasının da onkolojik prensiplere uygun şekilde ameliyat ile çıkartılması temel hedeftir.
• İltihabi Bağırsak Hastalıkları: Bu sınıfta crohn ve ülseratif kolit hastalıkları bulunur. Ataklar halinde seyir gösteren bu hastalıklarda bazen acil bazen de elektif şekilde kolorektal cerrahi uygulamaları gerekebilmektedir. Kanama, iltihabi ataklar, bağırsak duvarlarında tıkanıklık veya delinme gibi durumlarda hastalıklı sahanın cerrahi olarak çıkartılması gerekebilmektedir.
• Divertiküller Hastalık: Kalın bağırsak veya ince bağırsakta görülen divertiküller hastalık, bağırsak duvarı dışında baloncukların gelişmesi durumudur. Bu baloncuklarda iltihaplanma, enfeksiyon gelişmesi durumunda kanama, delinme, tıkanıklık gibi istenmeyen durumlar görülebilir ve bu durumda hastanın hastalığının evresine göre tedavi planlaması yapılmalıdır.
• Hemoroid ve Anal Fissür (Makat Çatlağı): İlaç tedavisine yanıt alınamayan hemoroidal hastalığı olan bireylerde ve anal fissürü olan bireylerde cerrahi olarak hasta bölgenin çıkartılması, makat kaslarının gevşetilmesi, botoks uygulamaları gibi tedavi seçenekleri sunulabilir.
• Bağırsak Tıkanıklıkları (İleus): Bağırsağın karın duvarı fıtıklarına, geçirilmiş cerrahilerine ve karın içi tümörlere bağlı olarak tıkanması durumunda acil cerrahi müdahale ile tıkanıklığın açılması ve bağırsak hareketlerinin geri kazandırılması planlanabilir.
• Bağırsak Polipleri; Çoğunlukla kendileri kanser olmayan ama kolorektal kanser hastalığının öncüsü olarak bilinen polipler için endoskopik veya cerrahi yöntemler ile tedavi şansı bulunmaktadır.

Kişilerin sağlığının önemli bir parçası olan yukardaki durumlarda, yaşam süresi ve yaşam kalitesini düşüren bazı olasılıklar mevcuttur. Bu durumların yönetiminde kolorektal cerrahlar büyük önem taşır. Minimal invaziv (kapalı) teknikler ve laparoskopi teknolojisinin ilerlediği bugünlerde hastaların iyileşme hızı artmış, hastaneden kalış süreleri azalmış ve ameliyattan sonra yaşam kalitesinde iyileşmeler ve gelişmeler giderek artmaktadır.

Kolorektal Kanser Nedir?

Kolon ya da rektumdan köken alan kanserlere kolorektal kanser adı verilir. Bu kanserler köken aldıkları bölgeye göre doğrudan kolon kanseri ya da rektum kanseri olarak da isimlendirilebilirlerse de, bir çok ortak özelliğe sahip olmaları nedeniyle genel olarak ortak bir grup içinde kabul edilirler.

Vücutta hücrelerin kontrol dışı bir şekilde çoğalmaya başlaması ile kanser oluşumu gerçekleşir. Hemen hemen vücudumuzun her yerindeki hücreler kanserleşebilir ve diğer bölgelere doğru yayılabilirler.

Kolorektal Kanser Nasıl Başlar?

Kolorektal kanserlerin çoğu kolon ya da rektumun iç tabakasında polip adı verilen büyümeler ile başlarlar. Bazı polip türlerinin kansere dönüşmesi yıllar alabilirken, her polip kansere dönüşecek diye bir kural da yoktur.

Polipin kansere dönüşme riski doğrudan polipin türü ile ilişkilidir. Temelde 2 tip polip vardır:

• Adenomatöz polipler (adenomlar): Bu polipler kansere dönüşebileceklerinden kanser öncesi lezyonlar (pre-kanseröz) olarak kabul edilirler.
• Hiperplastik ve inflamatuar polipler: Bu polipler daha sık görülürler ve genel olarak kanser dönüşümü göstermezler.

Displazi; diğer bir kanser öncesi oluşumu ifade eder. Bu durumda kolon veya rektumun iç yüzeyinde ya da bir polipin bir kısmında hücreler normal yapılarını kaybetmiştir ancak gerçek kanser hücresi gibi de henüz değillerdir.

Kolon ve rektumun duvarı bir çok katmandan oluşur. Kolorektal kanser mukoza adı verilen en iç tabakada ortaya çıkar ve sonra diğer tabakaların içine doğru büyümeye başlar. Kanser hücreleri bağırsak duvarında iken burada yer alan küçük damar veya lenf kanallarının içine doğru da büyüyebilirler ve bu şekilde çevredeki lenf bezlerine ya da vücudun uzak bölgelerine taşınabilirler.

Kolorektal Kanser Türleri

Kolon ve rektum kanserlerinin %95’ini adenokanserler oluşturur. Bu kanserler kolon ve rektum içinde kayganlığı sağlamak üzere mukus adı verilen maddeyi salgılayan bezlerin hücrelerinden gelişirler. Kolorektal kanser denildiğinde hemen her zaman bu kanser türünden bahsedilmektedir.

Ancak kolon ve rektumda yer alan daha nadir kanser türleri de mevcuttur, bunlar;

• Karsinoid Tümörler: Bağırsakların içinde özel bazı hormonları salgılayan hücrelerden gelişir.
• Gastrointestinal Stromal Tümörler (GIST): Kolon duvarında yer alan ve Cajal hücreleri olarak da adlandırılan bazı özel hücrelerden gelişen bu tümörler her zaman kötü huylu (kanser) olmayabilir. Bu tümörler sindirim sisteminin her yerinde bulunabilirse de kolonda çok sıklıkla ortaya çıkmazlar.
• Lenfoma: Tipik olarak lenf nodlarında başlayan bağışıklık sisteminin kanseri olmakla beraber, doğrudan kolon, rektum ya da diğer organlarda da ortaya çıkabilir.
• Sarkom: Kan damarları, kas tabakası ya da kolon veya rektumun duvarında yer alan diğer bağ dokularından kaynaklanabilir. Kolorektal sarkomlar son derece nadir görülür.

Prof. Dr. Feza YARBUĞ KARAKAYALI'nın web sitesinden Kolorektal Kanser ve Rektum Kanseri hakkınıda detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.