Anal Fissür (Makat Çatlağı)

Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?

Makat çevresinde gelişen yırtıklar veya çatlaklar Anal Fissür (Makat Çatlağı) hastalığı olarak adlandırılır. Özellikle dışkılama sırasında şiddetli ağrıya ve açık kırmızı renkli damla damla kanamaya ve kaşıntıya sebep olurlar. Dışkılama sonrasında devam eden ağrı yaşam kalitesini oldukça etkiler. Genellikle sertleşmiş büyük abdest yapmaya, tuvalette aşırı ıkınmaya, kronik kabızlığa veya ishallere bağlı olarak gelişir. Diğer bir nedeni de makat çevresindeki kasların aşırı kasılmasıdır (internal sfinkter spazmı). Hastalar dışkılama sırasındaki ağrıdan korktukları için dışkılamaktan kaçınırlar, bu da büyük abdestte daha da  sertleşmeye neden olur. Bu kısır döngü  dışkılamanın  daha da ağrılı olmasına sebep olacaktır.

Kronik Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?

6-8 haftadan daha uzun süren makat çatlağına kronik fissür denir. Akut çatlaklar genellikle ishal veya kabızlık gibi nedenlerle görülürken, kronik çatlakların altında yatan sebep sıklıkla iç makat kasının spazmıdır. Anal fissür hastaların %80’ninden fazlasında anüsün arka tarafında ve tekdir. Anüsün farklı yerinde olan ve birden fazla çatlak varlığında hastaların öncelikle Crohn gibi diğer barsak hastalıkları açısından araştırılmaları gerekir. Anal fissürü olan kadın hastaların tanısı ve tedavisi de ayrıca önem taşır. Çok uzun yıllardır kabızlık şikayeti olan kadın hastalarda muhtemel bir pelvik taban hastalığı (sıklıkla rektosel) varlığında çatlak makatın önünde yani  vajen tarafında görülür. Bu hastalarda pelvik taban hastalıkları açısından ayrıntılı bir inceleme yapmak gerekir. Aksi halde bu hastalarda sadece çatlağa yönelik tedaviler başarısızlık ile sonuçlanır.

Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tanısı Nasıl Konulur?

• Proktolojik muayenede makat deliğinin ağzından içeriye doğru ilerleyen yırtık görülür. Kronik çatlağı olanlarda üçlü belirti görülür buna “fissür triadı” denir.
• Makat derisinde gelişen çıkıntı, kabalaşma nöbetçi meme (sentinel pile-skin tag ) olarak adlandırılır.  Çoğu zaman hastalar ele gelen nöbetçi memeyi hemoroid hastalı ile karıştırırlar.
• Derin çatlak ve zemininde iç kas lifleri görülür.
• Makatın hemen içinde çatlağın iç ucunda büyümüş kıl ve ter bezine papilla adı (hipertrofik anal papilla) adı verilir. Bazen makattan dışarı sarkarlar ve bu duruma ise “fibröz anal polip” adı verilir.

Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi Nasıl Yapılır?

• Akut fissürlerin tedavisi kolaydır. Çoğunlukla nedenin ortadan kaldırılması, sıcak su, lokal kremlerin uygulanılması ve diyet önerileri ile başarılı sonuçlar alınabilir.
• Kronik anal fissür varlığında hastaların sadece 10’nunda kendiliğinden iyileşme olur. Bu durumda konservatif tedavilerin çoğunlukla sonuç vermemesi nedeniyle farklı ve ileri tedavi metodlarını kullanmak gerekir. Tedavideki amaç makatı çevreleyen, gaz ve gaita kontrolünü yapan iç kastaki spazmı gidermektir. Sıcak su, lokal kremlerin uygulanılması ve diyet önerileri yanında öncelikle medikal tedaviler önerilir. Bunun için ilk basamak tedavi,
  • Gliseril trinitrat veya nifedipin etken maddelerini içeren lokal krem uygulamalarıdır. Bu tedaviden fayda görmeyen hastalara ise,
  • Botulinum toksini (Botox) enjeksiyonu yapılması ile iç kastaki spazm ortadan kaldırılmaya çalışılır. Bu tedavinin etkisi 1-2 hafta içinde başlar ve yaklaşık 6 ay sürer. Bu süre içinde makat içi basınçta azalma sağlanarak anal fissürün iyileşmesi sağlanır. Uygulaması son derece basit, poliklinik şartlarında 5 dakika süren, herhangi bir yan etkisi olmayan bir işlemdir. Hastalar işlem sonrası hemen işlerine dönebilirler. 6 aylık sürede hastaların %60’ında tam bir iyileşme görülürken, 3 yıllık takiplerde her 3 hastanın birinde anal fissür tekrarlayabilmektedir.

Anal Fissür (Makat Çatlağı) Cerrahi Tedavisi Nasıl ve Ne Zaman Yapılır?

Makatı çevreleyen iç kasın bir bölümü kesilerek iç kasta rahatlama sağlanmaya çalışılır. Bu ameliyata, Lateral İnternal Sfinkterotomi denir. Ameliyatın başarısı %90’nın üstündedir. Hastalar  bu ameliyat sonrasında gaz ve büyük abdest tutamayacağından endişe etseler de doğru hastaya doğru cerrahi yöntem uygulanılması ile bu risk ortadan kaldırılır.

Fissürektomi:

Çatlağın olduğu alan cerrahi olarak çıkartılmasına Fissürektomi denir. Bu çıkartılan alan komşu deri ve yumuşak doku parçası ile kapatılır. Makat çatlağı sebebinin iç kas spazmı olmayan hastalarda başarılı bir tedavi yöntemi olarak uygulanabilir.

Lazerle Çatlağın (Fissürün Yakılması):

Lazer teknolojisi oldukça eski olmakla beraber cerrahide lazer kullanımı son yıllarda oldukça popüler olmuştur. Hastalara ameliyatın lazerle ile yapılmasının daha kolay ve ağrısız bir yöntem olarak sunulmakta genelde yanlış anlaşılmalara yol açmaktadır. Lazer ışınları ile ameliyathane çatlağı alanı yakılabilir. Altta yatan iç kas spazmı olan hastalarda tedavi başarısı ise düşüktür.