Girişimsel Radyoloji

Bölüm Sekreterliği: 0216 554 15 00 | Dahili: 1525

Girişimsel Radyoloji Nedir?

US, BT, MR veya floroskopi gibi cihazlar kullanılarak vücuda tanısal ya da tedavi amacıyla girişimsel işlemlerin yapılmasıdır. Bu cihazların kullanılması sayesinde organlar ve dokular görülerek işlemler uygulanmakta ve böylece işlemlere bağlı riskler minimuma inmektedir. Girişimsel radyoloji ünitesinde yapılan işlemler vasküler (damarsal) ve damar dışı yapılara yönelik (nonvasküler) olarak yapılan işlemler olarak ikiye ayrılmaktadır. Vasküler işlemler atardamar ve toplardamarlarla ilgili olan işlemler, nonvasküler işlemler ise damarlar dışında kalan organlara yönelik yapılan işlemlerdir.

 

Vasküler Girişimsel Radyolojik İşlemler Nelerdir?

Vasküler işlemler atardamar ve toplardamarlarla ilgili olan işlemlerdir. Tanısal amaçlı işlemlerde özel iğneler ve kateterler ile görüntülenmek istenen damarın içerisine ilerlenmekte ve kontrast madde verilerek görüntüler alınmaktadır. Tedavi amaçlı işlemlerde ise damarlardaki problemin çözümüne yönelik işlemler uygulanmaktadır. Lokal anestezi sonrası kasıktan geçen atardamar içerisine iğne ile girildikten sonra küçük çaplı bir kılıf yerleştirilmekte ve kılıf içerisinden yine küçük çaplı bir kateter ile istenilen damara ulaşılmakta ve kontrast verilmesi sonrası görüntüler alınmaktadır. Kontrast madde verilmesi sonrası damarsal yapılar görünür hale gelmekte ve patolojik durumların varlığı ortaya konulmaktadır.

 

Ünitemizde Yapılan Vasküler Tanısal Girişimsel Radyolojik İşlemler:

Femoral yolla 4 sistem selektif serebral anjiografi: Beyin damarlarının görüntülenmesidir.

Çift taraflı karotid anjiografi: Karotis arter dediğimiz boyun damarlarının görüntülenmesidir. Boynun sağında ve solunda olmak üzere iki adet karotis arter bulunmaktadır.

Selektif vertebral anjiografi: Vertebral arter dediğimiz boyun damarlarının görüntülenmesidir. Boynun sağında ve solunda olmak üzere iki adet vertebral arter bulunmaktadır.

Aortografi: Kalpten çıkan ana atardamarın görüntülenmesidir.

Aortofemoropopliteal (AFP) anjiografi: Bacak ve ayak atar damarlarının görüntülenmesidir.

Bronşial arteriografi: Akciğere giden atardamarların görüntülenmesidir.

Çölyak anjiografi ve arterial portografi: Karaciğer ve dalağa giden damarların görüntülenmesidir.

Superior – inferior mezenterik anjiografi: İnce ve kalın barsak damarlarının görüntülenmesidir.

Renal anjiografi: Böbrek damarlarının görüntülenmesidir.

Pelvik anjiografi: Gövdenin alt kısmındaki atardamarların görüntülenmedir.

Spinal anjiografik tarama: Omurliği besleyen atardamarların bulunup görüntülenmesidir.

Brakial anjiografi: Kol atardamarlarının görüntülenmesidir.

Transplant renal anjiografi: Böbrek nakli yapılan hastalarda nakil olan böbreğin atardamar ve toplardamarlarının görüntülenmesidir.

İnferior/Superior venakavagrafi: Kalbe giden ana toplardamarların görüntülenmesidir.

Üst ekstremite venografisi: Kol toplardamarlarının görüntülenmesidir.

Renal venografi: Böbrek toplardamarlarının görüntülenmesidir.

Renal – petrozal kan örnekleri alınması: Böbrek üstü bezi ve hipofiz bezinin salgılarının boşaldığı toplardamarlardan kan örnekleri alınarak incelenmesidir.

Hepatik venografi: Karaciğer toplardamarlarının görüntülenmesidir.

Splenoportografi: Dalak toplardamarının ve portal ven dediğimiz karaciğere giden toplardamarın görüntülenmesidir.

Testiküler venografi: Testis venlerinin görüntülenmesidir.

Alt ekstremite venografisi: Bacak toplardamarlarının görüntülenmesidir.

Arteriovenöz fistülografi: AV fistülü olan diyaliz hastalarında AV fistülün değerlendirilmesidir.

Santral venöz kateter patensi değerlendirilmesi: Kateter yerleştirilen hastalarda kateterin değerlendirilmesidir.

 

Ünitemizde Yapılan Vasküler Girişimsel Radyolojik İşlemler:

Vena kavaya filtre yerleştirilmesi: Bacak damarlarında pıhtı olan hastalarda, bu pıhtıların koparak akciğer damarlarına gitmesi çok tehlikelidir. Pıhtıların akciğere ulaşmasının engelleyen filtre dediğimiz materyaller bulunmaktadır. Lokal anestezi sonrası kasıktaki ya da boyundaki toplardamarlardan birisinden girilerek, bacaklardan kanı kalbe götüren ana toplardamar içerisine, böbrek damarlarının hemen altında açılacak şekilde filtre yerleştirilmekte ve pıhtıların akciğere ulaşması önlenebilmektedir. Bu filtreler geçici ya da kalıcı filtreler şeklinde ikiye ayrılır. Geçici filtreler 1-2 hafta içerisinde çıkarılabilmekte, kalıcı filtreler ise ömür boyu kalmaktadır.

Tümör embolizasyonu: Vücuttaki bazı tümörler, tümörün direk kendisine ya da tümörü besleyen damarlara yönelik yapılan işlemlerle embolize edilebilmektedir.

Kemoemboliazsyon: Özellikle karaciğer tümörlerinde tümörü besleyen atardamar içerisine girilerek kemoterapötik ilçaların verilmesidir.

Perkütan transluminal anjioplasti (PTA): Anjiografi sonrası damarda saptanan darlık ince bir tel ile geçilmekte ve darlık olan kesime balon yerleştirilerek şişirilmektedir. Böylece darlık açılmakta ve kan akımının daha iyi olması sağlanmaktadır.

PTA – Stent yerleştirilmesi: Bazı damarlarda anjioplasti işlemi ile darlık açılmamakta ya da tekrar kapanmaktadır. Bu gibi durumlarda darlığın olduğu bölgeye stent dediğimiz kafes teller yerleştirilmekte ve içerisinde balon şişirilerek damarın çapını alması sağlanmaktadır. Böylece damar açıklığı sağlanmakta ve kan akımı istenilen düzeye getirilmektedir.

Selektif trombolitik tedavi: Damar içerisinde pıhtı oluşumu akımı kesmekte ve kan akımını bozmaktadır. Problem olan damarın içerisine kateterle ilerlenmekte ve pıhtı eritici ilaçlar verilerek pıhtının eritilmesi sağlanmakta ve kan akımı normal haline döndürülebilmektedir.

Tünelli (kalıcı) kateter yerleştirilmesi: Diyalize girmesi gereken ancak giriş yolu olmayan hastalara vücuttaki ana damarlara kalıcı kateter dediğimiz kateterler yerleştirilmekte ve bu kateterlerden diyalize girmesi sağlanmaktadır. Bu kateterlerin ortalama ömrü yaklaşık 1 yıldır.

Geçici kateter yerleştirilmesi: Kısa süreli diyalize girmesi ya da damardan beslenmesi gereken hastalara, vücuttaki ana damarlardan birisine geçici kateter dediğimiz kateterler yerleştirilmektedir. Bu kateterlerin ortlama süresi yaklaşık 15 gündür.

Subkutan port takılması: Kemoterapi alması gereken kanser hastalarına damarlarından kemoterapötik ilaçların verilmesi bu damarlarda tıkanma gibi problemlere neden olmaktadır. Bu nedenle kemoterapötik ilaçlar port adını vediğimiz materyallerden verilmektedir. Lokal anestezi eşliğinde genellikle göğüs üst kesiminde ciltaltı doku içerisine port materyali yerleştirilmekte ve port kateteri kalbe giden ana toplardamarın içerisine uzanmaktadır.

Tünelli kateter çıkarılması: Daha önce yerleştirilen kalıcı kateterlerin lokal anestezi eşliğinde çıkarılmasıdır.

Subkutan port çıkarılması: Daha önce yerleştirilen port materyallerinin lokal anestezi eşliğinde çıkarılmasıdır.

Periferik ateroktomi – trombektomi veya lazer: Bacakları besleyen atardamarlardaki kireçlenmiş plakların özel cihazlar ile temizlenmesi ve kan akımın tekrar sağlanmasıdır.

Varislere lazer ve sklerozan tedavisi: Daha önce yerleştirilen kalıcı kateterlerin lokal anestezi eşliğinde çıkarılmasıdır.

 

Nonvasküler Girişimsel Radyolojik İşlemler

Nonvasküler işlemler damarlar dışındaki yapılara yönelik yapılan işlemlerdir. Görüntüleme yöntemleri gelişmeden önce vücudumuzdaki organlara yönelik yapılan işlemler anatomik pozisyonlara göre yapılırdı. Örneğin karaciğer ya da böbrek gibi herhangi bir organdan biyopsi yapılacaksa, organı görmeden, anatomik olarak uygun bir yerden girilerek parça alınırdı. Bu gibi durumlarda işlemi yapan hekim, parça alınacak organı ve organın önünde ne gibi yapıların olduğunu göremezdi. Organı görmeden yapılacak biyopsilerde, kanama ya da uygun yerden örmek alamama gibi durumlarla karşılaşılabilir. Artık günümüzde bu işlemleri girişimsel radyologlar, uygun cihazları kullanarak, biyopsi yapılacak organı ve çevresindeki yapıları görerek yapmakta, böylece organın içindeki ya da çevresindeki damar ve sinir gibi yapılara zarar verilmemektedir. Örneğin tiroid bezinden yapılacak biyopsilerde ultrason kılavuzluğunda tiroid bezi görülmekte, bez içerisindeki nodüle en kısa yoldan ulaşılmakta ve doğru bir şekilde aspirayon yapılabilmektedir.

 

Ünitemizde Yapılan Nonvasküler Girişimsel Radyolojik Uygulamalar:

Biyopsiler: Tiroid, karaciğer, böbrek, akciğer gibi organlardan ya da vücudun herhangi bir yerindeki patolojik dokudan lokal anestezi ile girilerek küçük parçalar alma işlemidir.

USG eşliğinde meme işaretleme: Sadece memedeki patolojik yapının çıkarılacağı durumda, girişimsel radyolog tarafından bu dokuya yerleştirilecek ve ucu dışarda olan küçük bir tel ile cerrahın bu dokuya ulaşabilmesi kolaylaştırılmaktadır.

Parasentez / Torasentez: Akciğerler zarları ya da batındaki organları çevreleyen zarlar arasındaki sıvıdan örnek alınmasıdır.

Perkütan asit / plevral efüzyon drenajı: Akciğerler zarları ya da batındaki organları çevreleyen zarlar arasındaki sıvının boşaltılmasıdır.

Perkütan abse / ampiyem drenajı: Vücudun herhangi bir yerindeki absenin ya da akciğer zarları arasındaki enfekte sıvının kateterler ile boşaltılmasıdır.

Perkütan kist tedavisi: Büyümüş ve klinik bulguya neden olan böbrek kistlerinin kateter yerleştirilerek içerisinden bazı maddeler verilerek tedavi edilmesidir.

Perkütan pnömotoraks tedavisi: Akciğer zarları arasına dolan havanın boşaltılmasıdır.

Perkütan lenfosel drenajı: Vücudun herhangi bir yerinde biriken lenf sıvısının boşaltılması ve tedavi edilmesidir.

Perkütan psödokist tedavisi: Pankreatit sonrası oluşan psödokist adını verdiğimiz kistlerin kateter yerleştirilerek tedavi edilmesidir.

Perkütan hidatid kist tedavisi: Karaciğere yerleşen ve hidatid kist denilen kistik lezyonun kateterler kullanılarak tedavi edilmesidir.

Kolanjiografi: Safra yollarının görüntülenmesidir.

Perkütan transhepatik kolanjiografi: İnce bir iğne ile safra yollarına girilerek kontrast madde verilmesi sonrası görüntükelnmesidir.

Perkütan bilier sistem drenajı: Genişlemiş safra yollarına kateter yerleştirilerek safra akışının sağlanmasıdır.

Perkütan koledok balon dilatasyonu: Koledok adını verdiğimiz ana safra kanalındaki darlıkların ya da tıkanıklığın balon şişirilerek açılma işlemdir.

Perkütan bilier stent yerleştirilmesi: Ana safra yollarına stent yerleştirilerek açıklığın sağlanmasıdır.

Perkütan safra kesesi drenajı: Genişlemiş safra kesesine kateter yerleştirilerek boşalmasının sağlanması işlemidir.

Perkütan Renal alkol ablasyon tedavisi: Küçülmüş, özelliğini yitirmiş, görevini yapmayan ve vücutta hemodinamik bozukluğa neden olan böbreklerin atardamarları içerisine kateterler ile girilerek alkol verilmesi ve böbreğin afonksiyone hale getirilmesi işlemidir.

Antegrad pyelografi: Böbrek toplayıcı sistemi içerisine ince bir iğne ile girilerek kontrast madde verilmesi sonrası görüntü alma işlemidir.

USG eşliğinde perkütan nefrostomi: Ultrason kılavuzluğunda böbrek toplayıcı sistemi içerisine drenaj kateteri yerleştirilmesi işlemidir.

Perkütan üreter stenoz dilatasyonu: Üreterdeki darlığın balon kullanılarak genişletilmesi işlemdir.

Perkütan üreteral stent yerleştirilmesi: Üreterdeki darlığa stent yerleştirilerek açılması işlemdir.

Perkütan sistostomi: Genişlemiş ve boşaltma problemi olan mesane içerisine kateter yerleştirilerek idrarın kateter aracılığıyla dışarı boşaltılmasıdır.

Perkütan renal kist ponkisyonu ve tadavisi: Böbrek kistlerinin iğne veya kateterler boşaltılması ve kist içerisine sklerozan madde verilerek tedavi edilmesi işlemidir.

Poş grafisi: Poş kavitesini kontrast madde verilerek görüntüleme işlemidir.

Perkütan gastrostomi: Ağızdan beslenemeyen hastalara dışlardan mide içerisine uzanan kateter yerleştirilmesi işlemdir. Böylece hasta kateterden beslenebilmektedir.

Perkütan gastrojejunostomi: Ağızdan beslenemeyen hastalara dışardan mide ve barsak içerisine uzanan kateter yerleştirilmesi işlemdir.

BT eşliğinde girişimsel tetkikler: Ultrasonla iyi görüntü alınamayan hastalarda Bilgisayarlı Tomografi kılavuzluğunda girişimsel işlemlerin uygulanmasıdır.

Radyolojik yöntemler eşliğinde Vasküler ve/veya perkütan yaklaşımlarla Özel materyaller (iğne, kateter, balon, dilatasyon kateterleri, drenaj kateterleri vb) kullanılan Tanı ve tedavi yöntemidir.

 

Atardamar Hastalıkları

Atardamar darlık ve tıkanıklıkları toplumda özellikle ileri yaşta sık görülen hastalıklardır. Halk içinde damar kireçlenmesi ya da damar sertleşmesi diye bilinir. Şeker hastaları, kolesterol yüksekliği olanlar, tansiyonu yüksek olanlar ve sigara içenlerde daha sık görülür. Bir kısmının tedavisinde ameliyat gerekebilir. Ancak günümüzde damar darlık ve tıkanıklıklarının çoğunluğu anjiyografi yöntemiyle tedavi edilebilmektedir. Şeker hastalarında gelişen diyabetik ayak yaralarının büyük kısmı damar hastalığına bağlıdır. Eskiden tedavi zor olsa da artık anjiyografik tedavi yöntemleriyle bu damarların açılması ve yara iyileşmesinin hızlandırılması mümkündür. Bazı damar yaralanmaları, damar hastalıları ya da değişik nedenlerle oluşan kanamalarda ameliyata gerek olmadan embolizasyon (tıkama) yöntemiyle kanamayı durdurmak mümkün olmaktadır. Aynı şekilde damarlarda var olan balonlaşmalar, damar yumakları ve benzeri damar anormalliklerinin anjiyografi ile tedavisi mümkün olabilmektedir. Son yıllarda özellikle göğüs ve karın ana atardamarlarındaki genişlemeler (torakal ve abdominal aort anevrizması) anjiyografi yöntemiyle tedavi edilebilmektedir. Boyun atardamarındaki ciddi darlıklar beyne pıhtı atmasına yol açabilir. Bunun engellenmesi için bu darlığın giderilmesi gerekir. Standart tedavi ameliyatla darlık oluşturan damar kireçlenmesinin temizlenmesidir. Bu damarlara stent yerleştirilerek darlıkların giderilmesi de etkin bir tedavi yöntemidir. Beyindeki atardamar balonlaşmaları (anevrizma) ve diğer damarsal sorunlar için de anjiyografi eşliğinde tedaviler son yıllarda çok sık yapılan girişimsel işlemlerdir.

 

Toplardamar Hastalıkları

Toplardamar hastalıkları içinde varis yetişkin çağda her 4-5 kişiden birinde görülür. Son yıllarda gelişen Lazer tedavisi ve Radyofrekans Ablasyon yöntemiyle, damar içinden başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Lazer tedavisi (endovenöz lazer ablasyonu, EVLA) denilen bu yöntem deriden yapılan lazer tedavisinden farklıdır. Varisin kendisi değil varis oluşturan kaynak damarlar tedavi edilir. Diyaliz hastalarında fistül ve greftlerde daralma ya da tıkanmalar, bu hastalarda kol şişliğine yol açan ana toplardamar tıkanmaları günümüzde girişimsel radyolojide anjiyografi aracılıyla kolaylıkla tedavi edilebilir. Toplardamarlarda bir diğer önemli tedavi yöntemi toplardamar pıhtılaşmasının (derin ven trombozu) tedavisidir. Pıhtılaşma kol ve ayak toplardamarlarında, karındaki bazı organ toplardamarlarında olabilir. Bu tedaviyle yaygın toplardamar pıhtılaşması olan hastalarda uzun dönemde gelişebilecek sorunlar engellenebilmektedir. Tedavide en önemli konu erken tanı konmasıdır; çünkü pıhtının temizlenmesi özellikle ilk 15 günde etkindir. Ayak toplardamarlarındaki pıhtılaşmalarda pıhtının akciğere atmasını engelleyebilecek filtreler yerleştirilebilir. Damar yolu sorunu olan hastalarda hasta konforu ve tedavi etkinliği için geçeci ya dakalıcı, port kateter gibi çok değişik damar yolları yerleştirilebilir.

 

Damar Dışı Organ Hastalıkları Tedavisinde Girişimsel Radyoloji

Damar dışı girişimsel işlemler sıklıkla biyopsi ve drenajlardır. Apse ve bazı vücut sıvılarının ameliyatsız, sıvı içine görüntüleme kılavuzluğunda girilerek kateter denen plastik tüplerle boşaltılmasıdır. Aynı yöntemle tıkanarak vücutta biriken safra ya da idrar tüplerle vücut dışına alınabilir. Karaciğer ve diğer organlarda görülen parazit kisti olan kist hidatik, çok büyük karaciğer ve böbrek kistleri benzer yöntemlerle boşaltılıp kist içine ilaçlar verilerek etkin bir şekilde tedavi edilebilir. Karaciğer tümörleri başta olmak üzer bazı tümörler için radyofrekans ablasyon denen yöntemle ameliyatsız tedavi yapılabilir. Tümör hastalarında yapılan bir diğer yöntem ağrı tedavisidir. Görüntüleme eşliğinde sinir blokajlarında ultrason ya da tomografi eşliğinde ağrı oluşturan sinirlere geçici ya da kalıcı bloklama yapılarak ağrı giderilebilir. Omur çökme kırıklarında vertebroplasti denen bir yöntemle omur içine özel bir çimento yerleştirilerek ağrı giderilebilir ve omur güçlendirilebilir.

Sıkça Uygulanan Tanı Yöntemleri:

• Floroskopi
• DSA (digital substraction angiography)
• USG
• Renkli Doppler USG
• BT
• MR

 

Atardamarda Girişimsel Tedaviler

Atardamar hastalıklarında girimsel radyoloji çok geniş bir tedavi yelpazesine sahiptir. Atardamarların temel hastalığı olan aterosklerozda (damar sertliği, damar kireçlenmesi) ilaç tedavisi ile hastalığı yenmek mümkün değildir. Darlık ya da tıkanıklık sadece ameliyatla ya da anjiyografik yöntemlerle açılabilir. Yapılan işlem anjiyografi ile damar içine kateter denen ince plastik tüplerle girip damarların görüntülenmesi ve sonra darlıkların balonla ya da stent denen metal kafesler yerleştirilerek açılmasıdır. Atardamarlarda anevrizma (balonlaşma) varsa bunun da birkaç değişik tedavi yöntemi vardır. Ameliyat hala yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir; ancak anjiyografi ile küçük ya da büyük anevrizmaların kapatılması mümkündür. Büyük anevrizmalar stentlerin dışı kumaş benzeri bir yapı ile kaplı olanı kullanılarak tedavi edilebilir. Beyinde olduğu gibi küçük anevrizmalarda genellikle balonlaşan atardamar içi değişik tıkaçlarla tıkanarak tedavi edilir. Atardamar kökenli kanamalarında benzer kşekilde değişik tıkaçlar kullanılarak kanamanın durudurulması mümkündür. Damarlardan gelişen ve damar yumağı (hemanjiyom) ya da malformasyon olarak adlandırılan anormal damar yapıları da damar içinden anjiyografi yöntemiyle tıkanarak tedavi edilebilir.

 

Toplardamarda Girişimsel Tedaviler

Toplardamar hastalıklarında girişimsel tedavi de temel olarak atardamar hastalıklarının tedavisine benzer ancak bazı farklılıklar vardır. En önemlisi toplardamar tıkanmalarında erken tedavi çok önemlidir. Toplardamarda damar sertliği hastalığı olmaz. En önemli hastalıkları varisler ve toplardamar tıkanmalarıdır. Toplardamar tıkanmaları genellikle pıhtı oluşmasıyla olur. Pıhtı erken temizlenmezse tedavi mümkün olmayabilir. Bu nedenle özellikle ayaklarda oluşan toplardamar tıkanmalarının (pıhtılaşmasının) erken dönemde (birkaç gün içinde) temizlenerek tedavisi gerekebilir. Eski tıkanmalar kısmen açılabilse de tedavi sonuçları atardamar gibi değildir. Varis tedavisi çok daha farklıdır. Varis oluşumunda genellikle ayakta yüzeyel damarlarda kapakçık yetmezliği vardır ve varis oluşumuna kaynaklık eden bu damarın yok edilmesi (ameliyatla çıkarılması ya da Lazer, Radyofrekans ablasyon yöntemiyle tedavi edilmesi) gerekir. Bu şekilde varislere doğrudan müdahale etmeden, kaynağın yok edilerek varisin tedavisi mümkündür.

 

Damar Dışı Girişimsel Tedavi İşlemleri

Damar dışı dokularda tedaviler, damar tedavilerinden çok daha farklıdır. En sık yapılan tedaviler vücut içindeki abse ve kist gibi sıvıların tedavisidir. Bunun için ameliyata gerek yoktur. Görüntüleme yöntemleri kullanılarak girilmesi gereken yere bir iğne ile girilip daha sonra bu yoldan tüpler konarak ya da ilaçlar verilerek apse ve kist tedavileri yapılabilir. Sıklıkla karaciğerde görülen ve bir parazit kisti olan kist hidatiğin de bu şekilde tedavisi mümkündür. Bunun dışında tıkanan idrar yolları ve safra yollarına da tüpler yerleştirilerek kesin tedavi yapılana kadar bu sıvıların vücutta birikerek hastaya zarar vermesi engellenebilir. Bunlar içinde en bilineni sarılık oluşturan tümörlerde sarılığın giderilmesidir. Karaciğer başta olmak üzere bazı böbrek ve akciğer tümörlerinde ameliyatsız radyofrekans ablasyon denene yöntemle tümörün yakılarak yok edilmesi ya da küçültülmesi ve ameliyat yapılabilir hale getirilmesi mümkün olabilmektedir. Özellikle bazı tümörlere bağlı ağrı durumunda, görüntüleme yöntemleri eşliğinde ağrı oluşturan sinirlere değişik ilaçlar vererek ağrının geçici ya da kalıcı olarak tedavisi mümkündür. Vertebroplati yönteminde omur çökme kırıklarındaki ağrı, omur içine özel bir çimento enjekte edilmesiyle giderilebilir.

 

Sıkça Sorulan Sorular

Anjiyografi İle İlgili Genel Bilgiler

Anjiyografi vücut içindeki damarların tıkanıklık, daralma ya da balonlaşma gibi hastalıklarını ortaya koymak için yapılan görüntüleme yöntemidir. Halk arasında genellikle damarlara yönelik tedavi işlemi olarak algılansa da asıl olarak tanı koymak için yapılan bir işlemdir. Anjiyografi sırasında tanı amaçlı filmler çekildikten sonra balon ya da stent yerleştirilerek damar darlık ve tıkanıklıklarının giderilmesi gibi tedavi işlemleri de yapılabilir. Bu işlemlere anjiyografi değil anjiyografi eşliğinde tedavi işlemleri (balonla genişletme ya da stent yerleştirilmesi gibi) denir. Merkezimizde anjiyografi tanı koyma amacıyla çok seyrek kullanılmaktadır. Çünkü renkli doppler ultrasonografi, MR anjiyografi ya da tomografik anjiyografi gibi asıl anjiyografiye gore çok daha basit ve hasta için konforlu yöntemlerle damar hastalıklarının çoğuna tanı koymak mümkündür. En az 4-6 saat hastanede yatış gerektiren konvansiyonel anjiyografi ise artık daha çok tedavi amaçlı kullanılmaktadır.

 

Anjiyografide Hangi Damara Girim Yapılır?

Anjiyografi işlemi hasta için en güvenli damar olması nedeniyle çoğunlukla kasık bölgesindeki atar damarlara girilerek yapılır. Seyrek olarak kol damarlarından da girim yapılabilir. Anjiyografi günümüz modern yöntemleriyle oldukça kolay ve güvenilir bir tanı-tedavi yöntemidir. Hastalar için en önemli sorun ve sıkıntı atar damara girildiği için işlemden sonra hastanın girim yerinden kanama olmaması için 4-6 saat sırtüstü yatmasının gerekmesidir.

 

Neden Anjiyografi Sonrasında Hastanın 4 - 6 Saat Sırt Üstü Yatması Gerekir?

Anjiyografi sırasında girilen damar bir atar damardır. Atar damarlar nabızımızdan da hissedebileceğimiz gibi yüksek basınçlı damarlardır. Bu nedenle bu damara bir plastik kılıf yerleştirilip tanı ya da tedavi amaçlı anjiyografi yapıldıktan sonra bu plastik tüp çekilir ve buradaki minik deliğin iyileşmesi için 15 dakika parmaklarla bu bölgeye baskı uygulanır. Bundan sonra vücudun kapanan o minik deliği tam olarak tamir etmesi için 4-6 saate ihtiyaç vardır. Hasta bu dönemde mümkün olduğu kadar hareketsiz olmalıdır.

 

Anjiyografi Sonrası Ne Zaman Normal Yürümeye Başlayabiliriz?

Anjiyografiden 6 saat sonra normal yürümeye başlanabilir. Genellikle ilk 24 saat ağır iş yapılmaması gerekir edilir. 24 saatten sonra tüm hareketler serbesttir.

 

Anjiyografi Sırasında Ağrı Duyulur Mu?

Normal koşullarda hayır. İlk iğne girimi yapılacak bölge önceden lokal (bölgesel) anestezi ile uyuşturulur ve hasta iğne girimini hissetmez. Hastada heyecan, gerginlik ya da işleme bağlı korku varsa aynı zamanda damardan da güçlü sakinleştirici ya da ağrı kesici ilaç verilmesi mümkündür ve bu işlemler hastanın çok rahat anjiyo olmasını sağlar.

 

Anjiyografi Ne Kadar Riskli Bir Yöntemdir?

Günümüzde aniyografi oldukça emniyetli bir yöntemdir. Tanı amaçlı yapılan anjiyografilerde bölgeye göre oran değişmekle birlikte ortalama komplikasyon oranı %1-3 arasındadır. Eğer anjiyografi sırasında damar darlık ya da tıkanıklıklarına tedavi de yapılmış ise sorun gelişme riski biraz daha artar. Ama gelişen sorunların büyük kısmı girim yerinde biraz kanama ve buna bağlı şişlik ya da morarmadır ve bunlar bir kaç gün içinde kendiğilinden geçer. Ağrı ya da şişlikte azalma olmaz ya da artma olursa Doktorunuza başvurmazın uygun olur.

 

Anjiyografide Kullanılan Renk Verici (Kontrast) Madde Zararlı Mıdır?

Kontrast madde özellikle böbrekler için zararlı olabilir. Daha once böbrek işlevinde bir sorun olmayan insanlarda normal sınırlarda kullanılan dozlarda hemen hiç sorun yaratmaz. Seyrek olarak basit allerjik reaksiyon oluşturabilir (kaşıntı ya da deride kızarıklk gibi). Ancak çok fazla miktarda kullanmak gerekirse böbreklere zararlı olabilir. Özellikle böbrek işlevinde sorunu olan hastalarda dikkatli kullanılır. Böbrek ile ilgili bir sorununuz varsa ya da şeker hastalığınız varsa anjiyografi öncesi bunu doktorunuza bildiriniz. Ama genellikle her anjiyografi öncesi hastalardan kan alınarak böbrek işlevlerine bakılır ve hastaya herhangi bir zarar verilmesi önlemi. Böbrek fonksiyonlarında sorun olan hastalarda günümüzde Karbondioksit anjiyografi  işlemi yapılabilmekte olup kontrast maddenin böbreğe verebileceği  olası zarar engellenebilmektedir. Anjiyografi çok değişik damar hastalıklarının tanı ve tedavisi için yapılan bir işlemdir ve her işlemin birbirinden küçük farklılıkları olabilir. Ancak genel olarak tüm hastalarda işlem öncesi ve sonrası uyulması gereken kurallar vardır. Bu kurallar aşağıda belirtilmiştir.

Anijyografi İşlemi:

Anjiyografi işlemi öncesinde en az 6 saat boyunca alınması zorunlu ilaçlar dışında bir şey yenilip içilmemelidir. Alınması zorunlu ilaçlar çok az miktarda su ile alınabilir. Hastalar her gün kullandıkları ilaçları kullanabilirler. Şeker hastalarının kullandığı insülin dozunun ayarlanması da gerekebilir. İnsülin kullanana hastaların anjiyografi doktorunu önceden bilgilendirmeleri gerekmektedir.

Anjiyografi öncesi hastaya özel önlük giydirilir ve hasta anjiyografi masasına yatırılır. Tercihen sağ kasıktan cilt temizliğini takiben o bölgeye iğnenin acısı duyulmasın diye ağrı kesici iğne (anestezi ilacı) yapılır. Daha sonra kateterler yardımıyla istenen bölgenin damarları görüntülenir. Anjiyografi hemen her zaman AĞRISIZ bir işlemdir. Hastada herhangi bir şekilde istenmeyen ağrı olursa girim yerine yapılan uyuşturucu (ağrıyı kesici) ilaç dışında damardan da ilaç yapılarak ağrı kesilir. Eğer anjiyografi tedavi için yapılıyorsa (örneğin balonla damarların açılması gibi), bu sırada hafif bir ağrı olabilir ve bu ağrı genellikle damardan ilaç verilmesiyle giderilir. Heyecanlı hastalar, anjiyografiden ya da iğneden korkan hastalar işlemden önce bunu anjiyografi doktorlarına bildirirlerse işlemden önce hastaya damardan sakinleştirici ve ağrı kesici ilaç yapılabilir. Bölümümüzde yapılan anjiyografiler kalp dışında vucuttaki diğer tüm damarların görüntülenmesi için yapılır. Kalp damarlarına yönelik anjiyografiyi kalp hastalıları uzmanları (kardiyologlar) yapmaktadır. Bu nedenle kalp dışında her iki kol ve bacak, boyun, beyin, ve karın organlarının damarlarının hangisi isteniyorsa görüntülenir. Sağ kasıktan girilen yoldan (sol bacak dahil) vücuttaki tüm damarların görüntülenmesi mümkündür ancak tedavi işlemine geldiğinde daha farklı girim yerleri gerekebilir.

Anjiyografiye Bağlı Riskler ve Anjiyografi Sonrası Ortaya Çıkabilecek Sorunlar:

• Anjiyografi benzer girişimsel işlemlerde oloduğu gibi belli risklere sahiptir. 
• Eğer sadece damarların görüntülenmesi için yapılmışsa riskler oldukça az ve hafiftir. 
• Tedavi amacıyla yapılmışsa risk oranı artmakla birlikte yine de yüksek değildir. 
• Anjiyografi sonrası en sık görülen sorun girim yerinde kanama olmasıdır ve hastaların %1 ile %3’ü arasında görülür. 
• Genellikle kasık bölgesinde ilk gün itibariyle şislik ve devam eden günlerde morarma olarak görülür. Hemen hiçbir zaman tedavi gerektirmez. 
• 5 - 15 günde mor renk alarak yavaş yavaş kaybolur. 
• Kanama yaygın ve belirgin olduğunda uyluk boyunca morarma görülebilir. 
• Belirgin şişlik ve morarma gelişirse lütfen doktrounuza başvurun. 
• Şişlik sert ve atar damar nabzı gibi atıyor ya da ağrı ciddi ağrı yapıyorsa burada damar balonlaşması olabilir. 
• Böyle bir durumda da derhal doktorunuza başvurunuz. 
• Eğer kasıkta kızarıklık ve yanma olursa iltihap gelişiyor olabilir. Görülme oranı %1’in altındadır.