Diyabetes Mellitus (Şeker Hastalığı) ve Ampütasyon

Ayaklarınızı Nasıl Korursunuz?

İyi bir diyabet yönetimi ve düzenli ayak bakımı, tedavisi zor olan ve amputasyon gerektirebilecek ciddi ayak yaralarının önlenmesine yardımcı olur.

Başkent Üniversitesi İstanbul Hastanesi Diyabetik ayak kliniği çalışanları tarafından hazırlanan bu içerik;

Diyabet komplikasyonları sinir hasarını ve zayıf kan dolaşımını içerebilir. Bu sorunlar ayaklarda hızla kötüleşebilen cilt yaralarına (ülser) yol açabilir. İyi haber şu ki, diyabetinizi yönetmek ve ayaklarınıza bakım yapmak ayak ülserlerini önlemeye yardımcı olabilir. Ayak ülseri oluştuğunda hemen müdahale edilmesi önemlidir. Çoğu alt bacak ve ayak amputasyon işlemi ayak ülserleriyle başlar. İyileşmeyen ülser, doku ve kemikte ciddi hasara neden olur. Bir ayak parmağının, bir ayağın veya bir bacağın bir kısmının cerrahi olarak çıkarılmasını (ampütasyon) gerektirebilir.

Diyabetli bazı kişiler diğerlerinden daha yüksek risk altındadır. Daha yüksek amputasyon riskine yol açan faktörler şunlardır: Yüksek kan şekeri seviyeleri, Sigara içmek, Ayaklarda sinir hasarı (periferik nöropati), Nasır varlığı, Ayak deformiteleri, Kol ve bacaklarda zayıf kan dolaşımı (periferik arter hastalığı), Ayak ülseri öyküsü, Geçmiş bir amputasyon, Görme problemleri, Böbrek hastalığı, Yüksek tansiyon, 140/80 milimetre cıvanın (mm Hg) üzerinde olması gibi durumlarda risk artmaktadır.

Ayak Ülserlerinin Önlenmesi

Ayak ülserleri de dahil olmak üzere diyabetin komplikasyonlarını önlemenin en iyi yolu diyabetinizi yönetmektir. Bu, sağlıklı beslenmeyi, düzenli egzersiz yapmayı, kan şekerinizi düzenli olarak kontrol etmeyi ve ilacınızı doğru almayı içerir. Ayaklarınıza bakım yapmak sorunları önlemenize yardımcı olacaktır. Ayrıca sorun gördüğünüzde hızlı bir şekilde tıbbi yardım almanızı da sağlayabilir.

Uygun ayak bakımı aşağıdakileri içerir:

Her gün ayaklarınıza bakın. Ayaklarınızı günde bir kez kabarcık, kesik, çatlak, yara, kızarıklık, hassasiyet veya şişlik açısından kontrol edin. Ayaklarınıza ulaşmakta zorluk çekiyorsanız ayaklarınızın altını görmek için bir el aynası kullanın. Tutamıyorsanız aynayı yere koyun veya birinden size yardım etmesini isteyin. Ayaklarınızı her gün yıkayın. Ayaklarınızı günde bir kez ılık (sıcak değil) suyla yıkayın. Özellikle ayak parmak aralarını nazikçe kurulayın. Nasırların kolayca oluştuğu cildi nazikçe ovalamak için bir ponza taşı kullanın. Cildinizi kuru tutmak için ayak parmaklarınızın arasına talk pudrası koyun. Cildinizi yumuşak tutmak için ayaklarınızın üst ve alt kısmına nemlendirici krem veya losyon kullanın. Kuru ciltte çatlakların önlenmesi, bakterilerin içeri girmesini engellemeye yardımcı olur. Nasırları veya diğer ayak lezyonlarını kendiniz çıkarmayın. Cildinize zarar vermemek için nasır, nasır veya siğil üzerinde tırnak törpüsü, tırnak makası veya makas kullanmayın. Kimyasal siğil gidericiler kullanmayın. Bu sorunlardan herhangi birini gidermek için sağlayıcınıza veya ayak uzmanınıza (ayak hastalıkları uzmanı) başvurun. Ayak tırnaklarınızı dikkatlice kesin. Tırnaklarınızı düz bir şekilde kesin. Keskin uçları bir zımpara tahtasıyla dikkatlice törpüleyin. Tırnaklarınızı kendiniz kesemiyorsanız birinden yardım isteyin. Yalınayak asla gitmeyin. Ayaklarınızı incitmemek için evinizde bile çıplak ayakla dolaşmayın.

Temiz ve kuru çoraplar giyin. Teri cildinizden uzaklaştıran malzemeden yapılmış çoraplar giyin. Buna naylon değil, pamuk ve özel akrilik elyaflar dahildir. Sıkı elastik bantlı çoraplar giymeyin. Bu bantlar dolaşımı azaltır. Cildinizi tahriş edebilecek dikişli çoraplardan kaçının. Doğru şekilde oturan ayakkabılar satın alın. Topuk, ayak kemeri ve ayak topu için destek ve yastıklama sağlayan rahat ayakkabılar satın alın. Dar ayakkabılardan ve yüksek topuklu ayakkabılardan veya ayak parmaklarınızı sıkıştıran dar ayakkabılardan kaçının. Bir ayağınız diğerinden büyükse, daha büyük numara ayakkabı satın alın. Doktorunuz özel olarak tasarlanmış ayakkabılar (ortopedik ayakkabılar) önerebilir. Bu ayakkabılar ayaklarınızın şekline tam olarak uyar, ayaklarınızı yastıklar ve ağırlığınızın her iki ayağınızda da aynı olmasını sağlar. Sigara içmeyin. Sigara içmek kanınızın vücudunuzdan geçmesini zorlaştırır. Aynı zamanda kanınızdaki oksijen miktarını da azaltır. Bu sorunlar yaraları daha da kötüleştirebilir ve iyileşmeyi yavaşlatabilir. Sigarayı bırakmak konusunda yardıma ihtiyacınız varsa doktorunuzla konuşun. Düzenli ayak muayeneleri planlayın. Doktorunuz veya ayak hastalıkları uzmanınız, sinir hasarı, zayıf dolaşım veya diğer ayak sorunları belirtileri açısından ayaklarınıza bakabilir. Sağlayıcınız tarafından tavsiye edilirse yılda en az bir kez veya daha sık ayak muayenesi yapın.

Sorun belirtileri;

• Ayaklarınızda aşağıdakiler varsa doktorunuzla iletişime geçin:
• Batık ayak tırnakları,
• Kabarcıklar,
• Ayaklarınızın alt kısmında koyu lekeler (plantar siğiller) bulunan ten rengi şişlikler,
• Açık bir yara veya kanama.