Solunum Fonksiyon Testi

Nefes alıp vermekte güçlük çektiğiniz oluyor mu?

veya günlük akciğer fonksiyonlarınızda önemli değişiklikler fark ettiniz mi? Eğer öyleyse, göğüs hastalıkları doktorunuza başvurmanız önemlidir. Doktorunuz akciğer fonksiyonu sorunlarından şüpheleniyorsa, akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını belirlemeye yardımcı olması için bir Solunum Fonksiyon Testi (SFT) isteyebilir.

SFT uygulaması ile ilgili detaylı bilgiler sayfamızda verilmiştir:

https://istanbulbaskentuniversitesi.com/medikal-teknolojiler/sft-solunum-fonksiyon-testi >>

Hangi şikâyetlerde/durumlarda SFT istenebilinir?

• Nefes darlığı/ nefes almada güçlük
• Kuru/ balgamlı öksürük
• Hırıltılı solunum
• Uzun süreli düzenli sigara kullanımı (>20 yıl)
• İleri yaşlı hastalarda genel anestezi uygulanacak ameliyatlardan once (özellikle sigara kullanım öyküsü varsa)
• Akciğer sağlığı ile ilişkili mesleksel hastalıkların rutin takibinde (örneğin madencilik, cam işlemeciliği, kot taşlama, seramik işçileri, vb.)

Bu şikâyetlerin süresine göre SFT sonuçları kullanılarak altta yatan hastalığın ne olduğu saptanmaya çalışılır. Örneğin nefes darlığı kısa süredir var olup (<3 hafta) birden gelişmiş olabilir (örneğin akciğerde pıhtı, hava yollarının ani spazmı, kalp krizi, vb.), uzun süredir var olabilir (>3 hafta) (örneğin kondisyonsuzluk, aşırı kilolu olmak, kalp hastalıkları, KOAH, akciğer dokusunda sertleşme, kansızlık, nörolojik hastalıklar, bronşektazi, vb.), ya da uzun süredir var olup arada artışlarla seyredebilir (örneğin Astım ya da KOAH atağı, kalp yetmezliğine bağlı akciğerde su birikmesi, vb.).

SFT hangi hastalıkların tanısının konmasında yardımcı olur?

Solunum Fonksiyon Testi astım, bronşit, amfizem, akciğerde sertleşme ve diğer bozuklukların teşhisine yardımcı olabilir. Kalp yetmezliği, kondisyonsuzluk, kansızlık gibi diğer tanılardan ayırt etmede yardımcı olur.

Testler nelerdir? SFT esnasında ne yapılır?

Sizin testiniz esnasında test makinesine temiz bir ağızlık takılır. Tüm hava akışının ağızdan ölçülmesini sağlamak için bir burun klipsi de takacaksınız. Covid-19 pandemisi esnasında hijyen önlemlerini arttırarak hasta ve personel sağlığımıza verdiğimiz maksimum önemi sürdürmekteyiz. Hastalarda SFT yapılması öncesinde, Covid-19 varlığının değerlendirilmesi açısından, mutlaka göğüs hastalıkları doktorunca mutlaka muayene edilmesi gerekmektedir.

Laboratuvarımızda temel olarak beş test yapılmaktadır:

Akış Hacmi (FV) Döngü Testi (SFT1): 

Spirometri olarak da bilinen bu test, ne kadar hava soluduğunuzu, ne kadar nefes verdiğinizi ve ne kadar hızlı nefes verdiğinizi ölçerek ciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını ölçer. Bir spirometre, belirli bir süre boyunca hava hareketinin hızını ve soluduğunuz havanın miktarını kaydeder. Testi en uygun şekilde yapabilmeniz için teknisyenimiz size test öncesinde ne yapılacağını ayrıntılı anlatacak, test esnasında koçluk yapacak, testi en az 3 defa tekrarlayacaktır.

Test normal soluk alış veriş ile başlar. Sizden istendiğinde, ciğerlerinizi mümkün olduğunca doldurarak derin bir nefes alacaksınız. Artık nefes alamadığınızda, mümkün olduğunca fazla hava vererek hızla nefes vereceksiniz. Daha fazla nefes veremediğinizde, bir kez daha nefes alarak döngü testini tamamlayacaksınız.

Spirometri genellikle, bronş düz kasını gevşeterek hava yolunu genişleten salbutamol (jenerik ismi: Ventolin) gibi bir madde olan bir bronkodilatör kullanmadan önce ve sonra gerçekleştirilir. Bir bronkodilatör kullandıktan sonra test tekrarlandığında, nefes ilacının hava yollarını açmada ve akciğerlerdeki kasları gevşetmede etkili olup olmadığını belirleyebilir. Bu teste de ‘Bronkodilatörlü SFT’ diyoruz.

Toplam Akciğer Kapasitesi (TLC) Testi (SFT 2)

Bu test, Toplam Akciğer Kapasitenizi (TLC) belirler. Yukarıda anlatılan spirometri manevrasında, mümkün olduğunca fazla nefes verdikten sonra bile ciğerlerinizde hala ölçülebilir miktarda hava kalır. Bu iki testten alınan bilgiler birleştirilerek değerlendirilir.

Difüzyon Kapasitesi (DLCO) Testi

DLCO testi, oksijen ve karbondioksitin gazlarının akciğer dokusunda kanınıza girip çıkmasına ne kadar iyi izin verildiğini ölçer. Bu testle, difüzyon kapasitesini ölçmek için az ve size zarar vermeyecek miktarda karbondioksit soluyacaksınız. Normal soluk alış-verişle başlayacaksınız, ardından teknisyen sizden derin bir nefes almanızı, derin bir nefes vermenizi ve yaklaşık 6 saniye boyunca tutacağınız son bir derin nefesi isteyecektir. Bu 6 saniye boyunca difüzyon gerçekleşir. Sonunda nefes verdiğinizde, hava ölçülür ve analiz edilir.

Bronkoprovakasyon testi (BPT)

Bronkoprovakasyon testi, bazı kişilerde hava yolu daralmasına (bronkospazm) neden olabilecek bir şey (toz, koku, polen, kedi/köpek tüyü gibi) tarafından zorlandığında ne olduğunu ölçen bir akciğer fonksiyon testidir. Bir kişinin astımı olup olmadığını görmek için bu test yapılır.

İlk olarak hastaya spirometri (SFT1) yapılır. Eğer spirometri değerleri normal sınırlardaysa, giderek artan dozlarda metakolin nebül şeklinde solutularak spirometri manevrası aralıklı olarak tekrarlanır. Eğer tıkanıklık oluşursa ya da planlanmış olan maksimum metakolin dozu verilmişse test sonlandırılır.

Altı dakika yürüme testi (6DYT)

Altı dakika yürüme testi, özellikle kalp ve akciğer hastalıklarında, sizin egzersiz kapasitenizi basit şekilde değerlendirir. Yürümeye başlamadan önce genellikle bir nabız oksimetresi ile nabzınız ve oksijen seviyeniz ölçülür. Testin amacı, altı dakika boyunca mümkün olduğu kadar fazla yürümektir. Normal hızınızda bir koridor boyunca yürüyecek ve döneceksiniz. Ve altı dakika boyunca ileri geri yürümeye devam edeceksiniz. Göğüs ağrınız veya nefes alma zorluğunuz gelişirse teknisyenimize bildirin. Yavaşlamak, dinlenmek veya durmak kabul edilebilir.  Testin sonunda yürüyebildiğiniz mesafe ölçülecek, oksijen saturasyonunuz ile nabzınız yeniden değerlendirilecek, sizden varsa şikayetlerinizi belirtmeniz istenecektir.

Solunum fonksiyon testi sonuçları neyi düşündürür?

Spirometride saptanan iki tür bozukluk, havanın akciğerlere girip çıkmasıyla ilgili sorunlara neden olabilir. Birincisi, havanın direnç nedeniyle akciğerleri terk etmekte zorlanması ve hava akışında azalmaya neden olan obstrüktif (tıkayıcı) bir bozukluktur. Bununla kendini gösteren hastalıklar arasında KOAH, astım, akciğerlerin aşırı duyarlılığı sayılabilinir. İkincisi, göğüs kaslarının yeterince genişleyemediği ve akciğerlere hava akışıyla ilgili sorunlara neden olan restriktif (kısıtlayıcı) bir bozukluktur. Akciğer dokusunda sertleşme, aşırı kilolu olmak, kamburluk, omurgada eğrilik (skolyoz) ve  nörolojik hastalıklar bu soruna sebep olabilir.

Obstrüktif hastalıklarda, FV ve TLC'nin ölçülmesi (SFT 1 ve 2), akciğerlerde hava hapsi ve hiperinflasyonu (hava kesecikleri daha az elastik hale geldiğinde) ortaya çıkarabilir. Kısıtlayıcı hastalıklarda, TLC gerçek kısıtlamayı ve kısıtlama derecesini doğrular.

Difüzyon, akciğerlerdeki oksijen ve karbon dioksitin aktarılması için yüzey alanı yüksek olduğunda ve bu gazları taşımak için kan hazır olduğunda en verimlidir. Bazı akciğer koşulları (örneğin Covid-19 sonrasında akciğerde kalan sertleşme, amfizem, mesleksel akciğer hastalıkları, vb.) akciğerlerin oksijen veya karbon dioksiti kan dolaşımınıza aktardığı yüzey alanını veya verimliliği azaltacaktır. Difüzyon testi sonucu bu hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır.

Bronkoprovakasyon testi sonucuna göre günlük hayatta hava yollarında darlık olmayan ancak bazı uyarıcılarla (toz, koku, duman, tüy gibi) kuru öksürük, nefes darlığı, göğüste sıkışma gibi şikayetleri gelişen hastalarda havayollarında duyarlılık düzeyi belirlenebilir. Astım tanısında konmasında yardımcıdır.

Altı dakika yürüme testi sonucu ile hastanın basit anlamda egzersiz kapasitesi değerlendirilir. Oksijen değerinde düşme, nabızda belirgin artış, yeterince yürüyememe, nefes darlığının belirgin artması gibi sonuçlar hastanın kalp ve solunum fonksiyonlarının değerlendirilmesinde yardımcı olur, tedaviyi yönlendirir.