Diyabet Tipleri ve Risk Faktörleri

Diyabet Nedir?

• Diyabet, insülin hormonun eksikliği veya etkisizliği sonucu ortaya çıkan ve kan şekeri yüksekliği ile seyreden, kronik ve ilerleyen bir hastalıktır.
• İnsülin, vücudumuzda pankreas tarafından salgılanır, yemeklerle alınan besinlerdeki şekerin hücre içine girerek enerji olarak kullanılabilmesi için anahtar görevi görür.
• İnsülinin yokluğu veya etkisizliği sonucu hücre içene giremeyen şeker kanda yükselmeye başlar.

Diyabet tipleri hakkında nelerdir?

• Tip 1 diyabet; İnsülin bağımlı diyabet türüdür. Genetik ve çevresel faktörlerin etkisiyle insülin hormonun eksikliği sonucu ortaya çıkar. Sıklıkla çocukluk ve gençlik yaşlarında görülmektedir
• Tip 2 diyabet; Pankreas yeterli insülin üretmediğinde veya vücut hücreleri insüline tepki vermediğinde meydana gelmektedir. Genellikle 35-40 yaş üstü kişilerde ortaya çıkmaktadır. Hastaların önemli bir kısmı fazla kiloludur. Bazen beslenme tedavisi ve egzersizin yanı sıra ağızdan şeker düşürücü ilaçlarla tedavi edilebilirken, ilerleyen dönemde insülin kullanması gerekmektedir.
• Gestasyonel diyabet; Hamilelik öncesi yeterli insülin salgılayabilen pankreas hücrelerinin hamileliğin ilerlemesiyle birlikte yeterli insülin salgılayamamasından kaynaklanır. Bu durum hamilelik bitiminde genellikle kendiliğinden düzelir.

Türkiyede ve dünyada güncel diyabet verilerinden bahsedebilir misiniz?

• Dünya sağlık örgütüne göre (who) dünya genelinde 415 milyon diyabet hastası olduğunu tahmin etmektedir. (Dünya nüfusunun %8,5)
• Türkiye’de 7 milyonu aşkın diyabet hastası olduğu tahmin edilmektedir (nüfusun %14 ü).
• Tüm diyabet hastalarının yaklaşık sadece %55’ine teşhis konmuştur (3,9 milyon kişi).
• Teşhis edilen diyabet hastalarının %50’si (1,9 milyon kişi) tedavi hedeflerine ulaşmakta Toplam diyabet hastalarının sadece %11’i (0,8 milyon kişi) hedeflenen tedavi sonuçlarına ulaşarak komplikasyonsuz bir hayat sürmektedir (TURDEP 2 çalışması).
• Türkiye’de yaklaşık 3,7 milyon kişide de prediyabet var.

Tip 2 diyabetin risk faktörleri nelerdir? (Kimler diyabet riski taşıyor?)

• Fazla kilolu olanlar
• Egzersiz yapmayan ve sağlksız yüksek kalorili besinleri tüketenler
• Yakın akrabalrında Tip 2 diyabetli olanlar
• 4 kg ve üzerinde çocuk doğurmuş kadınlar veya gebelikte ortaya çıkan diyabeti olan kadınlar
• Daha genç yaşlarda ve daha sık test yaptırmasını öneririz.

Gestasyonel diyabetin anne ve bebek açısından riskleri nelerdir?

• Anneyi etkileyen komplikasyonlar:
  • Hipertansiyon ve gebelik toksemisi: Annenin ve bebeğin yaşamını tehdit eden önemli bir risk faktörüdür,
  • Polihidramniyos,
  • Doğum yolu travmaları,
  • Sezaryanla doğum oranı artar,
  • Annede Tip2 diyabete yatkınlık.
• Bebeği etkileyen komplikasyonlar:
  • İri bebek: Doğum travmaları (klavikula ve humerus kırıkları),
  • Erken doğum,
  • Yeni doğan bebekte solunum sıkıntısı,
  • Yenidoğan bebekte kan şeker düşüklüğü,
  • Ölü doğum ya da doğumdan sonra kısa sürede ölüm,
  • İlerleyen yaşlarda Tip 2 diyabet yatkınlığı.

Diyabet semptomları nelerdir?

• Ağız kuruluğu ve çok su içme,
• Çok ve sık idrara çıkma,
• Açlık hissi ve çok yemek yeme,
• Halsizlik ve yorgunluk,
• Zayıflama,
• Bulanık görme,
• Ciltteki yaraların veya kesiklerin yavaş / geç iyileşmesi,
• Kaşıntı,
• Ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma,
• İstem dışı kilo kaybı,
• Tekrarlayan mantar enfeksiyonları.

Diyabette tanı kriterleri nelerdir?

• Sekiz saat açlıktan sonra sabah bakılan kan şekerinin 126 mg/dl üzerinde olması veya OGTT’de glikozdan zengin sıvı aldıktan 2 saat sonraki kan şekeri değeri 200 mg/dl üzerinde olması ile tespit edilir.
• Gestasyonel DM tanısı; Bilinen diyabet tanısı olmayan kadınlarda 24-28. gebelik haftalarında; en az 8 saatlik gece açlığı sonrası sabah yapılan 75 g OGTT ‘de Açlık ≥92 mg/dL - 1. saat ≥180 mg/dL - 2. saat ≥153 mg/dL  herhangi biri karşılandığında konulur.