Perinatoloji ve Yüksek Riskli Gebelik

Bölüm Sekreterliği: 0216 554 15 00 | Dahili: 2100 - 2111

Perinatoloji, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı’nın kapsadığı, gebelik, doğum ve loğusalık/yenidoğan süreçlerindeki özel ve patolojik (yüksek riskli ve hastalık içeren) durumlarını araştıran, tanı, tedavi ve takip protokollerini oluşturan bir bilim dalıdır.

Günümüzde tıbbın her alanında olduğu gibi, doğum biliminde de hedef öncelikle koruyucu hekimlik anlayışı ile gebelik ve anneliğe yaklaşmaktır. Gebelik ve doğum süreci başladıktan sonra erken tanı ve tedavi amaçlanır. Bu süreç içinde ortaya çıkan hastalık durumlarının uzmanlıkla yönetilmesi son basamaktır.

Sağlıklı anne ve baba adayının ilk durakları Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları olmaktadır. Gebeliğin başlangıcında veya gebelik sürecinde annenin tıbbi öyküsünde veya tetkiklerinde sık olmayan riskler saptayan hekim Perinatoloji Uzmanı ile hastayı konsülte eder (danışır).

Gebeliğin 11.-14. ve 18.-23. haftalarında bebeğin ve annenin Perinatoloji Uzmanı tarafından yapılan ultrasonografik muayenesi, preeklampsi (yüksek tansiyonla seyreden hayati olabilen bir gebelik hastalığı), bebeğin gelişme geriliği ve erken doğum risklerinin değerlendirilerek önleyici tedavilerin başlatılmasını; yapısal ve bazı kromozomal/genetik hastalıkların tanısını, bunlarla ilgili ileri tetkik ve takip seçeneklerinin sunulmasını, mümkün kılmaktadır. Yenidoğan ve Çocuk Hastalıklarının diğer bilim dalları, Klinik Genetik, Çocuk Cerrahisi ve diğer cerrahi dallar ile birlikte gebelikte takip ve tedavi seçenekleri sunulmaktadır, yenidoğanın gereksinim duyabileceği optimal koşullar sağlanmaktadır ve bebeğin yaşam kalitesini arttırılmaktadır.

Riskli Gebelik ( Perinatoloji ) nedir?
Riskli gebeliğe anne adayının gebe kalmadan, önce yaşadığı sağlık sorunları söz konusu olabilmektedir. Aynı zamanda annedeki mevcut hastalıklar ya da hamilelikten kaynaklanan riskler de gebeliği riskli gebelik kategorisine taşıyabilir. Böyle hamileliklere riskli gebelik veya yüksek riskli gebelik denmektedir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler, anne adayı ile beraber, anne karnındaki bebeğin sağlığını ve hatta hayatını risk altına sokabilir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler, riskli gebelik uzmanı (perinatolog) tarafından kontrol altında tutulmalıdır.

Kısaca Perinatoloji;
Perinatoloji; risk faktörleri olan ve gebelik planlaması yapan anne adayları ile gebelik sürecinde ve perinatal dönem dediğimiz doğum öncesi ve doğumdan sonraki ilk dört haftalık dönemi de kapsayan süreçte anne ile anne karnındaki bebeğin sağlık durumu ile ilgilenen, risk taşıyan hastalara yapılacak yaklaşımı disipline eden ve tedavi sunan bir bilim dalıdır.
Yüksek Riskli Gebelik veya Maternal Fetal Tıp olarak da adlandırılmaktadır. Tıpta en hızlı gelişen bilim dallarından biri olan Perinatoloji Kadın Hastalıkları ve Doğum anabilim dalının Jinekolojik Onkoloji ile birlikte bir yan dalıdır.

Riskli Gebeliği belirleyen nedenler;

• Anne adayının yaşı, yüksek riskli gebelik ile normal ve sağlıklı bir gebelik arasındaki önemli faktörlerden biridir. Şayet anne adayının yaşı 18’den küçük veya 35’den büyük ise, yüksek riskli gebelik olarak adlandırılır ve doğuma kadar gözetim altına tutulmalıdır.
• Anne adayının sağlık sorunları ise riskli gebeliği belirleyen bir diğer önemli faktörlerdendir.
• Yüksek riskli gebeliğe neden olan bazı tıbbi durumlardan bir kısmını belirtmek gerekirse; diyabet, cinsel yolla bulaşan hastalıklar (HIV gibi), yüksek tansiyon, solunum problemleri, böbrek sorunları, otoimmün hastalıklar, enfeksiyonlar ve kalp hastalıkları olarak sıralanabilir. Tüm bu tıbbi durumlar hem anne hem de anne karnındaki bebek için sağlık tehdidi oluşturabilir.
• Preeklampsi hastalığı; genellikle kan basıncı seviyelerinde artışa neden olan ve idrarda yüksek miktarda protein bulunmasına sebep olan tıbbi bir durumdur. Preeklampsi hastalığının yaşamını tehdit eden boyutlara ulaşması, hem anne hem de anne karnındaki bebek için çok büyük bir riske neden olabilmektedir.
• Gebelik diyabeti; gebelik sırasında gelişen bir diyabet türüdür. Ciddi bir sağlık sorunu olmasına rağmen, eğer zamanında tedavi ve bakımı mümkün olursa, riski en aza indirmek mümkündür.
• Polikistik over sendromu olan hamile bir kadın için gebeliği devam ettirmek zor olabilir. Hamilelikte polikistik over sendromu düşük ve erken doğum riskine sebep olabilir.
• Otoimmün hastalıklar, Multipl Skleroz ve lupus gibi çeşitli hastalık gruplarını içerir. Otoimmün hastalıklar da gebelik esnasına yeni sorunların ortaya çıkma riskini artırabilir. Örneğin, lupus hastalığından muzdarip olan hamilelerde, erken doğum ve ölü doğum riski artabilir. Ayrıca tedavi için gerekli ilaçlar genellikle anne karnındaki bebek için zararlı olabilir. Hamile iken otoimmün hastalıkları tedavi etmek oldukça zordur.
• Böbrek sorunu olan anne adayları, hamileler kaldıktan sonra pek çok sıkıntı ile karşılaşabilir. Hamile iken böbrek sorunlarının olması genellikle düşük riskini arttırır. Hamileyken herhangi bir böbrek sorunu olan anne adaylarının diyet planında değişikler ile birlikte ek tedavilerin de planlanması gerekir.
• Obezite, özellikle hamilelikte çeşitli komplikasyonlara neden olabilir ve yüksek riskli gebelik nedenleri arasında yer alan başka bir tıbbi durumdur.
• Gebelik esnasında; HIV veya AIDS gibi cinsel yolla bulaşan hastalık tanısı konursa, bağışıklık sistemindeki birçok hücre zarar görebilir. Vücudun enfeksiyon ve hastalıklarla mücadele etmesi mümkün olmaz aynı zamanda hamile iken çeşitli hastalıklara yakalanma riski daha yüksek olmasına sebep olacaktır. Bazı enfeksiyonlar ve tıbbi koşullara ek olarak, bazı kanser türlerine yakalanma riski de artabilir. Bu aşamada, henüz doğmamış bebek de yüksek risk altındadır.
• Daha önce kısırlık sorunları ile mücadele edenler anne adayları; hamile kalmak için bazı özel tedavi ve doğurganlık ilaçları almak zorunda kalmış olabilir. Bu nedenle, hamile kalındıktan sonra bazı sorunların görülme riski de artabilir.
• Hamilelikte tiroid hastalıkları, çeşitli problemlere neden olabilir. Tiroid bezi boyun bölgesinde yer alır, kalp hızı ve kan basıncını kontrolde tutmak için çeşitli hormonları üretmeye yardımcı olur. Hamilelikte tiroid sorunları doğum kusurları, kalp problemleri ve düşük doğum ağırlığı gibi bazı sorunlara yol açabilir.
• Birden fazla bebek taşıyan hamileler de, yüksek riskli gebelik olarak adlandırılır. Ayrıca yüksek tansiyon, diyabet gibi erken doğum riski ortaya çıkaran hastalıkların olasılığı da artar.
• Anne karnındaki bebekte; ultrason testi yaparken bazı sorunlar görülebilir. Bebekte gelişim sorunları var ise, yüksek riskli gebelik olarak tanımlanabilir ve gebe gözetim altında tutulması gerekebilir.

Riskli gebelikte 3 boyutlu ultrasonun önemi:
“Ayrıntılı Ultrason”, “Detaylı Ultrason” veya “İkinci Düzey Ultrason” olarak anılan muayenenin, normal gebelik takibi sırasında yapılan ultrason muayenelerinden farkları şunlardır: Yüksek görüntü kalitesine sahip, Doppler, Renkli Doppler, 3 ve 4 Boyutlu görüntüleme yetenekleri olan gelişmiş ultrason cihazı kullanılır. Daha fazla zaman ayrılarak anne karnındaki bebeğin tüm organları mümkün olan en yüksek ayrıntı düzeyinde incelenir. Bu inceleme riskli gebelikler, doğumsal sakatlıklar ve hastalıklar konusunda özel eğitim ve tecrübeye sahip Perinatoloji Uzmanları tarafından yapılır ve inceleme sonucunda yazılı bilgilendirme ve önerileri içeren rapor düzenlenir.
‘’Üç Boyutlu Ultrason’’- gelişmiş ultrason cihazlarında bilgisayar programı tarafından binlerce iki boyutlu görüntü birleştirilerek üç boyutlu görüntü elde edilir. Üç boyutlu görüntülerin ayrıntıları iki boyutlu görüntülerin ayrıntılarından oldukça az olmakla birlikte, ‘’ Üç Boyutlu Ultrason’’ normalde elde edilmeyecek kesitlerin alınmasına ve bebeğin vücut yüzeyinin herkesin anlayabileceği şekilde gösterilmesine olanak verir. Üç boyutlu görüntülerin canlı izlenmesine ‘’Dört Boyutlu Ultrason’’ adı verilir. Aynı zamanda üç ve dört boyutlu görüntüleme bebeğin yüzünün görüntülenmesiyle ailelere duygusal anlar yaşatır. Anne karnındaki bebeğin yatış pozisyonunun uygun olmaması, suların az olması ve gebenin kilolu olması üç ve dört boyutlu görüntülemeyi engelleyebilir.
Ayrıntılı ultrason muayenesiyle anne karnındaki bebeğin büyümesi ve gelişmesinin yanında vücut ve organ yapıları sakatlıklar (anomaliler) veya doğumsal hastalık şüphesi uyandıran bulgular açısından incelenir. Sakatlıklar bebeğin vücut ve organ yapılarında olabilen ciddi oluşum kusurlarıdır. Bunlara örnek olarak belkemiğinde açıklık olması, beyin boşluklarının aşırı sıvı toplaması, kol, bacak yokluğu, ana damarların kalbe hatalı bağlanmış olması gibi sorunlar sayılabilir. Canlı doğacak olan her yüz bebekten üçü büyük bir yapısal oluşum kusuru taşır. 4. – 5. Gebelik ayları arasında yapılan ayrıntılı ultrason muayenesiyle yapısal oluşum kusurlarının %90’ı saptanabilmektedir.