Burun Kanaması (Epistaksis)

Burun Kanaması (Epistaksis) Nedir?

Burun kanaması, tıp pratiğinde sıkça karşılaşılan acil durumlardan biridir. Popülasyonun %60’ında görülen bu durum, çoğunlukla kendiliğinden dursa da vakaların %10’unda medikal veya cerrahi müdahale gerektirir.

Burun Neden Sık Kanar?

• Sık Travmaya Uğrama: Burnun anatomik konumu nedeniyle parmakla travma, çarpma ve diğer fiziksel etkilere sürekli maruz kalması kanama riskini artırır.
• Zengin Vasküler Ağ: Burun, anastomozlar içeren zengin bir vasküler ağa sahiptir. Bu yoğun kanlanma, herhangi bir hasar durumunda şiddetli kanamaya yol açabilir.
• Yüzeyel Vasküler Yapılar: Damarlar mukozanın hemen altında seyrettiği için ısı, basınç ve nem değişikliklerinden kolayca etkilenir ve hasar görür.
• Vasoerektil Yapılar: Alt konkalar gibi vasoerektil yapılar, kan akımındaki değişikliklere bağlı olarak kanamaya daha eğilimlidir.

Burun Kanaması Tipleri ve Lokalizasyonu

• Anterior Burun Kanamaları (%90): Ön kısımdan genelde Kisselbach Pleksusu’ndan başlar. Kanama noktasını bulmak ve müdahale etmek kolaydır. Gençlerde sık görülür.
• Posterior Burun Kanamaları (%10): Arka kısımdaki damarlardan kaynaklanır. Kanama noktasını bulmak zordur. Yaşlı, aterosklerotik ve hipertansif hastalarda görülür.

Sistemik Nedenler

• Pıhtılaşma Bozuklukları:
  • Trombositopeni, trombosit fonksiyon bozukluğu; kalıtımsal kanama bozuklukları (hemofili, von Willebrand hastalığı), lösemi.
  • Antikoagülan ilaçlar: Aspirin, Warfarin kullanımı.
  • Organ yetmezlikleri: Karaciğer veya böbrek yetmezliği.
• Hipertansiyon ve Ateroskleroz:
  • Damar içi basınç artışı → İç tabaka hasarı → Aterosklerotik süreç → Müsküler tabaka atrofisi → Fibröz doku ile yer değiştirme → Damar frajilitesi artışı

Lokal Nedenler ve Risk Faktörleri

• Travmatik Nedenler
  • Çene yüz travmaları
  • Cerrahi girişimler
  • Burun karıştırma
  • Yabancı cisimler
• İlaç Kaynaklı
  • Burun spreyleri: Burun septumunun ön kısmına doğru sıkılmamalı
• Anatomik ve İnfeksiyöz
  • Septal deviasyon, septal defektler
  • Ateşli hastalıklar
  • Rinitler, sinüzitler
  • Sistemik hastalık tutulumu

Tedavi Yaklaşımları

1. İlk Müdahale: Lokal anestezik emdirilmiş pamuklar nazal kaviteye yerleştirilerek 10 dakika beklenir. Hasta omuzları dik, baş hafif öne eğik pozisyonda nazal kemik-kıkırdak bileşkesini sıkar.
2. Koterizasyon: Kimyasal (Gümüş nitrat) veya elektrokoter ile. Çift taraflı koterizasyon yaklaşık 12 hafta arayla yapılır. Wegener, sarkoidoz gibi hastalıklarda koterizasyon yapılmaz.
3. Anterior Tampon: Koterizasyonun yetersiz olduğu durumlarda uygulanır. Antibiyotik pomad emdirilmiş tampon kullanılarak enfeksiyon riski azaltılır.
4. Posterior Tampon: Balon tampon veya Foley sonda kullanılabilir.
5. Cerrahi Seçenekler: Sfenopalatin arter bağlanması, koterizasyon, embolizasyon.

Burun Tampon Tipleri

• Klasik Gazlı Bez Tamponlar: Uzun gazlı bez şeritleri katlanarak burun boşluğuna yerleştirilir.
  • Avantajı: Ucuz ve kolay ulaşılabilir.
  • Dezavantajı: Nefes aldırmaz, çıkartılırken ağrılıdır ve mukozaya zarar verebilir.
• Emilebilir (Rezorbabl) Tamponlar: Mukozayı destekler, kanamayı durdurur; zamanla eriyerek kaybolur. Çıkarmaya gerek yoktur, bu da konforludur.
• Silikon / Polimer Tamponlar: Genellikle üzerinde hava kanalı vardır, hasta burundan nefes alabilir. Çıkartılması daha konforludur.
• Balonlu Tamponlar (Kateter Tipi): Özellikle posterior epistaksis (arka burun kanaması) için tercih edilir. Kanamalarda hızlı ve etkilidir.