Hepatit Nedir? Hepatit Türleri Nelerdir? Hepatit Nasıl Bulaşır?

Viral Hepatit Nedir ?

Virüslerin neden olduğu karaciğer inflamasyonudur. Bulaşıcı sarılık olarak da bilinir. Virüsler dışında hepatit yapan nedenler alkol tüketimi, toksinler, otoimmün nedenler ve bazı ilaçlardır.

 

Viral Hepatit Neden Önemlidir?

Her yıl 1 milyondan fazla kişi viral hepatitlere bağlı gelişen ani karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanseri nedeniyle ölmektedir. Ülkemizde karaciğer nakillerinin yarısının nedeni hepatit B virüsuna bağlı kronik karaciğer hastalıklarıdır. Viral hepatitler büyük bir halk sağlığı problemidir. Dünya Sağlık Örgütü 2030 yılına kadar viral hepatitin azaltılmasını hedeflemiştir. Enfeksiyon hastalıklarına bağlı ölümlerde ilk 10 hastalık içinde hepatit B ve hepatit C yer alır.

Viral hepatit yapan virüslar çok çeşitlidir. Hangileri en sık görülür?

Hepatit A, B, C, D ve E en sık görülen hepatit yapan virüslardır.

 

Hepatit A Virüsü:

Fekal - oral yolla bulaşır. Kirli (virüsla kontamine) gıda-su tüketimi ile virus ağız yolu ile alınır. Hijyenik yaşam, el yıkama ve gıda temizliğine dikkat edilmesi hepatit A’nın bulaşını önlemede önemlidir.

Eskiden çocuklarda genellikle ayakta yani hafif seyirli hastalık yapardı. Günümüzde hepatit A hastalığı ileri yaşa kaydı. Genç erişkinlerde daha sık görülmeye başlandı.

Hastalık sıklıkla asemptomatik, hafif geçirilir. Nadiren karaciğer nakli gerektirecek ciddi karaciğer yetmezliğine  yol açabilir. Erişkinde çocukluk çağına kıyasla hastalık daha ağır ve uzun seyirli geçirilebilir.

Hastalığı geçirenler tamamen iyileşir ve ömür boyu koruyuculuk geliştirir. Tekrar hastalık geçirmezler. Taşıyıcılığı yoktur. Kronikleşmez.

Sel, deprem, tsunami gibi afetlerde kanalizasyon sisteminin hasar alması ile şehir şebeke suyuna kanalizasyonun karışması ile salgınlar görülebilir.

Aşısı vardır. Hepatit A aşısı korunmada önemli bir yöntemdir. Ülkemizde hepatit A’nın aşısı 2013 yılında çocuk aşı takvimine alınarak ücretsiz yapılmaktadır. Günümüzde hepatit A aşısının 20 yıl koruyucu olduğu söylenmektedir.

 

Hepatit B Virüsü:

Kan yoluyla en kolay bulaşan viral hepatit etkenidir. Cinsel yol ile de bulaşır. Bir damla kuru kanda hepatit B virüsü 7 gün canlılığını korur. Ortak kullanılan diş fırçası, tıraş jiletleri, manikür-pedikür aletleri, dövme yaptırmakla bulaşabilir. Aile içi bu nedenlerle kolay bulaşabilir.

Ülkemizde karaciğer naklinin en sık sebebi hepatit B hastalığına bağlı kronik karaciğer hastalığıdır.

Gebelik döneminde tüm gebeler hepatit B varlığı açısından taranmalıdır. Virus saptanması durumunda gebe yakın takibe alınır, gerekirse tedavi başlanır ve bebeğe doğar doğmaz koruyucu özel serum yapılır ve hepatit B aşısı başlanır. Bebeğe anne karnında, doğum sırasında veya doğum sonrası anne sütü ile virus bulaşabilir.

Tüm bebeklere hepatit B aşısı ücretsiz olarak ülkemizde 1998 yılından beri yapılmaktadır.

Bir aile üyesinde hepatit B virüsü saptanır ise tüm aile bireylerinin hepatit B yününden taraması yapılmalı ve bağışıklığı olmayan bireyler hemen aşılanmalıdır.

Hastalık asemptomatik veya semptomatik olarak geçirilebilir. Hastalığı aktif geçirenlerde virüs 6 aydan uzun süre saptanır ise hepatit B kronikleşir. Kronik hepatit B hastalarında ileride siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gelişebilir.

Hastalıktan korunmada en kolay ve en ucuz yöntem aşı olmaktır. Hepatit B aşısı hepatit B’den koruduğu için ileride karaciğer kanseri gelişiminden de korumaktadır. Bu nedenle kanser aşısı da denilir. İlk kanser aşısı hepatit B aşısıdır. Hepatit B’ye karşı bağışıklığı olmayan ve hemodiyaliz başlanacak böbrek yetmezliği olan kişilere hepatit B aşısı yapılmalıdır.

 

Hepatit C Virüsü:

En sık kontamine kan ve kan ürünlerinin nakli ile bulaşır. Damar içi madde kullanımı, cerrahi ve girişimsel işlemler ile de bulaşır. Cinsel yol ile nadir bulaşır.

Aşısı yoktur. Bulaş yollarına yönelik korunarak hepatit C’den korunabilirsiniz.

Yüzde yüz etkili antiviral tedavisi vardır. Genel sağlık sigortası kapsamında tedavisi ücretsizdir.

Ülkemizde karaciğer naklinin hepatit B’den sonra ikinci en sık nedenidir.

Hepatit C virüsü pozitif hemodiyaliz hastalarının diyaliz cihazı ayrıdır. Hemodiyaliz hastaları düzenli olarak hepatit B, hepatit C bulaşı açısından taranmaktadır.

 

Hepatit D Virüsü:

Tek başına hastalık yapamaz. Sadece hepatit B virüsü pozitif kişilerde hastalık yapar. Kronik karaciğer hastalığına, siroza ve karaciğer kanserine yol açabilir.

Kan yolu ve cinsel yol ile bulaşabilir.

Kişiyi hepatit B aşısı ile aşılarsanız hem hepatit B hem de hepatit D virüsündan korumuş oluruz.

 

Hepatit E Virüsü:

Fekal - oral yol ile bulaşır. Kirli (virüsla kontamine) gıda-su tüketimi ile virus ağız yolu ile alınır. Hijyenik yaşam, el yıkama, temiz su ve güvenli gıda tüketimine dikkat edilmesi hepatit E’nin bulaşını önlemede önemlidir.

Aşısı yoktur.

Gebelerde hızlı ve kötü seyirli bir hastalık yapar. Gebelerde ölüm görülebilir.

 

Hepatit A için Riskli Gruplar:

• Kronik hepatit B/C/D hastaları,
• Kronik karaciğer hastalığı olanlar,
• Bağışıklığı olmayan sağlık çalışanları ve öğrencileri,
• Organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları,
• HIV/AIDS olguları,
• Madde bağımlıları,
• Eşcinsel/biseksüel erkekler,
• Kanalizasyon işçileri,
• Bakımevi - kreş çalışanları,
• Havuzda yüzenler,
• Göçmenlerle temasta bulunan kolluk kuvvetleri,
• Geri gönderme merkezinde görevli personel,
• Hepatit A hastalığının sık görüldüğü ülkelere,
• Sıhhi tesisatın olmadığı koşullarda tuvalet kullananlar (kamp yapanlar, askerler, vb.),
• Doğal afet sonrası şebeke suyu ve kanalizasyonun karıştığı yerlerde ikamet edenler.

 

Hepatit B ve Hepatit D için Riskli Gruplar:

• Kronik hepatit B hastaları/taşıyıcıları ile aynı evde yaşayanlar ve cinsel partnerleri,
• Yüksek veya orta düzey (Türkiye) hepatit B virüsü prevalansı olan bölgede doğanlar,
• Damar içi ilaç kullananlar,
• Birden fazla cinsel partneri olan veya cinsel yolla bulaşan bir hastalık öyküsü olanlar,
• Cezaevinde kalan tutuklular,
• Hepatit B dışında kronik karaciğer hastalığı olan kişiler,
• HIV ile enfekte kişiler,
• Hemodiyaliz hastaları,
• Organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları,
• Multiple skleroz, romatizmal hastalık, hematolojik hastalık gibi nedenlerle bağışıklığı baskılayan yeni akıllı ilaç-kemoterapi alacak kişiler,
• Berberler, kuaförler, manikür-pedikür yapanlar,
• Dövme - piercing yaptırmayı planlayanlar,
• Kolluk kuvvetleri,
• Zihinsel engelli bakımevi çalışanları ve yaşayanları,
• Sağlık çalışanları ve öğrencileri,
• Tıbbi atık yönetiminde çalışanlar,
• Göçmenlerle temasta bulunan kolluk kuvvetleri,
• Geri gönderme merkezinde görevli personel,
• Kaza ve afetlerde ilkyardım uygulayan kişiler.

 

Hepatit C için Riskli Gruplar:

• Hepatit C virüsünün taranmaya başlanmasından önce (1996) kan ve kan ürünleri almış ya da organ nakli yapılmış kişiler,
• Madde bağımlıları,
• Hepatit C virüs pozitif kanla temas eden sağlık çalışanları ve öğrencileri,
• HIV ile enfekte olanlar,
• Karaciğer testlerinde açıklanamayan anormallikleri (ya da karaciğer hastalığı) olanlar,
• Hepatit C virus pozitif anneden doğan çocuklar,
• Uzun süredir hemodiyalize girenler,
• Hepatit C virus pozitif kişilerin şu andaki cinsel partnerleri,
• Dövme, piercing, toplu sünnet öyküsü olanlar, berber, kuaför, manikür-pedikür yapanlar ve yaptıranlar,
• Eşcinsel, biseksüel, çoklu cinsel partneri olanlar, seks çalışanları.

 

Hepatit E için Riskli Gruplar:

• Gebeler şeklinde özetlenebilir.

 

Özet: Hepatit A, hepatit B aşıları ile hepatit A, hepatit B ve hepatit D virüslarından korunabilirsiniz. Aşılar en kolay ve en ucuz korunma yöntemidir.